ญามิอุลอุลูมวัลหิกัม ครั้งที่ 247 (หะดีษที่ 43/1 มรดก)

الحديث الثالث والأربعون 

عَنِ ابن عبَّاسَ رضي الله عنهما قالَ : قَال رسولُ الله صلى الله عليه وسلم : (( ألحِقُوا الفَرائِضَ بأَهلِها ، فَمَا أَبقتِ الفَرائِضُ ، فَلأوْلَى رَجُلٍ ذَكَرٍ )) . خرَّجه البُخاريُّ ( ) ومُسلمٌ 

 

ท่านนบีกล่าวว่า "ให้มรดกแก่เจ้าของเขา ตามสิทธิที่กำหนด (กล่าวคือ เจ้าของที่อัลลอฮฺได้กำหนดไว้ในอัลกุรอาน ผู้มีสิทธิรับมรดกมีสองประเภท อัศฮาบุลฟะรออิด(เจ้าของมรดก ที่อัลลอฮฺระบุในอัลกุรอาน เช่น ลูก ภรรยา สามี) และ อะศอบะฮฺ (คือเครือญาติใกล้ตัว แต่่สิทธิไม่ได้ถูกระบุ จะได้ส่วนที่เหลือ ส่วนมากได้มากกว่า แต่บาطทีก็น้อยกว่า) , เมื่อแจกสิทธิตามกำหนดแล้ว(ฟะรออิด) ส่วนที่เหลือ ก็เป็นสิทธิของชายคนแรก(ที่ใกล้ชิดที่สุด"

---

หะดีษนี้จะพูดถึงบุคคลที่ไม่ได้ถูกระบุในอัลกุรอาน ซึ่งจะได้รับส่วนเหลือจากฟะรออิด

ผู้มีสิทธิรับมรดกคือใคร ? มี 2 ประเภท
1- ฟะรออิด ที่อัลลอฮฺเจาะจงในกุรอาน เช่น พ่อ แม่ ลูก ตายตัว ชัดเจน มีทั้งชายและหญิง
2- อะศอบะฮฺ เครือญาติใกล้ตัว ส่วนมากเป็นผู้ชาย

ผู้มีสิทธิรับมรดกคือใคร ? อัลกุรอานระบุเรื่องมรดกไว้ 3 อายะฮฺในซูเราะฮฺอันนิซาอฺ ครอบคลุมเครือญาติที่ใกล้ชิดที่สุดคือ พ่อแม่ ลูก พี่น้อง คือ อันนิซาอฺ 7,11, 176

พี่น้องจากพ่อแม่เดียวกัน หรือพ่อเดียวกัน - ได้สิทธิเหมือนลูกๆคือ ชาย 2 หญิง 1 ส่วน
พี่น้องจากแม่เดียวกัน - ได้สิทธิเท่ากันทั้งชายและหญิง
การรับมรดกของลูกๆ
การรับมรดกของหลาน (ลูกของลูกแท้)

4:7 สำหรับบรรดาชายนั้น มีส่วนได้รับจากสิ่งที่ ผู้บังเกิดเกล้าทั้งสองและบรรดาญาติที่ใกล้ชิดได้ทิ้งไว้ และสำหรับบรรดาหญิงนั้นก็มีส่วนได้รับจากสิ่งที่ผู้บังเกิดเกล้าทั้งสองและบรรดาญาติที่ใกล้ชิดได้ทิ้งไว้ ซึ่งสิ่งนั้นจะน้อยหรือมากก็ตาม เป็นส่วนได้รับที่ถูกกำหนดอัตราส่วนไว้

4:8 และบรรดาญาติที่ใกล้ชิด และบรรดาเด็กกำพร้า และบรรดาผู้ที่ขัดสนมาร่วมอยู่ด้วยในการแบ่งมรดก ก็จงปันส่วนหนึ่งจากสิ่งนั้น ให้เป็นปัจจัยยังชีพแก่พวกเขา และจงกล่าวแก่พวกเขาอย่างดี

 يُوصِيكُمُ اللَّـهُ فِي أَوْلَادِكُمْ ۖ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَيَيْنِ ۚ
4:11 อัลลอฮฺได้ทรงสั่งพวกเจ้าไว้ในลูก ๆ ของพวกเจ้าว่า สำหรับเพศชายนั้นจะได้รับเท่ากับส่วนได้ของเพศหญิงสองคน

-- นี่คือหลักการหากมีลูกเพศชายและหญิง ชายจะได้มากกว่าหญิงสองเท่า
ลูกๆ ในที่นี่คือ ลูกแท้, ลูกของลูกด้วย(ถ้าลูกแท้ตายแล้ว ลูกของลูกก็จะได้รับแทน โดยมีรายละเอียดบางประการ)
- ถ้ามีลูกสาวแท้ 1-2 คน (พ่อเสียไปแล้ว) มีลูกของลูก* 1 คน, ลูกของลูก 2 คน (คนนึง ช คนนึง ญ) (* ลูกของลูกแท้ที่ตายไปแล้ว จะชายหรือหญิงก็ตาม)
- ชั้นบนกันชั้นล่าง ชั้นใกล้จะกันชั้นไกล
- ซัยดฺ อิบนุซาบิต เชียวชาญมากเรื่องการแบ่งมรดก
- หลานมีสิทธิได้รับมรดกหรือไม่ ทัศนะส่วนมากว่าได้, อิบนิมัสอู๊ด ไม่เห็นด้วย เห็นว่า "ส่วนเหลือ" ควรให้แก่หลานที่เป็นชาย
มัศฮับซอฮีรียะฮฺ (เอาตามสำนวนอย่างเดียว ไม่ตีความ)

- อิบนิมัสอู๊ด ถ้ามีลูกสาว 1 หลานหลายคน(ชญ) -- ลูกสาวได้ 1/2  ส่วนเหลือ 1/2 ให้หลานแบ่งกัน ช 2 ญ 1 ส่วน
- ยกเว้นถ้าแบ่งแล้ว หลาน ญ ได้มากกว่า 1/6 ให้แค่ 1/6 ส่วนที่เกินจากนั้นให้ยกให้น้อง(หรือพี่)ชาย

- ถ้ามีลูกสาวมากกว่า 2 คน ได้ 2/3
فَإِن كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ
4:11 แต่ถ้าลูกๆ เป็นหญิงเกินกว่าสองคน พวกนางก็จะได้สองในสามของสิ่งที่เขาได้ทิ้งไว้

ลูกสาว 1 คน ได้ 1/2, มากกว่า 2 คน ได้ 2/3
ถ้าไม่มีลูกสาวเลย แต่มีหลานสาว ก็จะได้รับตามนี้เหมือนกัน
ถ้ามีลูกสาว 1 คน (ได้ 1/2) และมีหลานสาวด้วย หลานสาวจะได้รับส่วนเหลือเพื่อให้รวมกัน(กับลูกสาวแล้ว)เท่ากับ 2/3
- หลานสาว 1 คน ไม่ได้เลย
- หลานสาวหลายคน ได้ 1/6  
อิบนุมัสอู๊ดเห็นว่าหลานสาวไม่มีสิทธิ์ได้เลย อบูมูซาก็เห็นด้วย
------------------

 

---