หะดีษที่ 7/3 อัดดีนุนนะศีหะฮฺ

عَنْ أَبِي رُقَيَّةَ تَمِيمِ بْنِ أَوسٍ الدَّارِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ  أَنّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ  قَالَ :  (( الدِّينُ النَّصِيحَةُ ))

قُلْنَا : لِمَنْ ؟  قَالَ : (( لِلَّهِ ، وَلِكِتَابِهِ ، وَلِرَسُولِهِ ، وَلأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ  وَعَامَّتِهِمْ  ))  رَوَاهُ مُسْلِمٌ .

จากอบูรุก็อยยะฮฺ (ตะมีม บิน เอาวสฺ อัดดารี)  กล่าวว่า : ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม กล่าวว่า “ศาสนานั้นคือ การตักเตือน” 
พวกเราถามว่า “สำหรับใครครับ (โอ้ท่านนบี)?” ท่านนบี ﷺ ตอบว่า “สำหรับอัลลอฮฺ, คัมภีร์ของพระองค์, ศาสนทูตของพระองค์, ผู้นำมุสลิม และสำหรับมุสลิมทั่วๆ ไป”  หะดีษนี้บันทึกโดยมุสลิม

معنى النصح لكتاب الله ولرسوله ولأئمة المسلمين وعامتهم .
นิยามของ "นะศีหัตเพื่อคัมภีร์ของอัลลอฮฺ" "เพื่อร่อซูล" "เพื่อผู้นำ และ "เพื่อบรรดามุสลิมทั้งหลาย"

•    وأما النصيحة لكتاب الله ، فشدةُ حبه وتعظيمُ قدره ، إذ هو كلامُ الخالق ، وشدةُ الرغبة في فهمه ، وشدةُ العناية  لتدبره والوقوف عند تلاوتهِ ؛ لِطلب معاني ما أحبَّ مولاه أنْ يفهمه عنه ، ويقوم به له بعدَ ما يفهمه ، وكذلك الناصحُ من العباد يفهم وَصِيَّةَ من ينصحه ، وإنْ ورد عليه كتابٌ منه ، عُني بفهمه ليقوم عليه بما كتب به فيه إليه ، فكذلك الناصحُ لِكتاب ربه ، يعنى بفهمه ؛ ليقوم لله بما أمر به كما يحب ويرضى ، ثم يَنْشُرُ ما فهم في العباد ويُديم دراسته بالمحبة له ، والتخلق بأخلاقه ، والتأدُّب بآدابه .
 "นะศีหัตเพื่อคัมภีร์ของอัลลอฮฺ" - คือรักคัมภีร์อัลกุรอานอย่างมาก และเคารพให้ความนับถืออย่างเต็มที่ เพราะเป็นพระดำรัสของพระผู้เป็นเจ้า
- อิบนุร่อจับ - จะรักกุรอาน ต้องหวงแหนอยากเข้าใจกุรอาน อ่านแล้วไม่สบายใจที่ไม่เข้าใจ เอาใจใส่อย่างยิ่งในการพินิจพิจารณาความหมาย อ่านและพินิจความหมาย
- แบบอย่างการอ่านกุรอานของบรรดาสะลัฟ
- มารยาทของท่านนบีคืออัลกุรอาน นบีเเสมือนอัลกุรอาเล่มหนึ่งที่เดินบนแผ่นดิน
- คุณค่าของการศึกษาตัฟซีร (อธิบายอัลกุรอาน)

•    وأما النصيحة للرسولِ   في حياته: فبذل المجهود في طاعته ونصرته ومعاونته، وبذل المال إذا أراده والمسارعة إلى محبته . وأما بعد وفاته : فالعناية بطلب سنته ، والبحث عن أخلاقه وآدابه ، وتعظيم أمره ، ولزوم القيام به ، وشدَّة الغضب ، والإعراض عمَّن تديَّن بخلاف سنته ، والغضب على من ضيعها لأثرة دنيا ، وإنْ كان متديناً بها ، وحبّ مَنْ كان منه بسبيلٍ من قرابة ، أو صِهرٍ ، أو هِجرةٍ أو نُصرةٍ ، أو صحبة ساعة من ليلٍ أو نهارٍ على الإسلام والتشبه به في زيِّه ولباسه .
34.0 "นะศีฮะฮเพื่อร่อซูล" 
1- ขณะที่นบีมีชีวิต คือเสียสละทุกอย่างเพื่อนบีและสนับสนุนท่านทุกวิถีทาง รีบเร่งแสดงความรักต่อท่าน เชื่อฟังและทำตามคำสั่งของท่านบี -- แบบอย่างของบรรดาศ่อฮาบะฮฺ
2- เมื่อนบีเสียชีวิตแล้ว คือ เอาใจใส่ในการศึกษาซุนนะฮฺของท่านนบี ศึกษามารยาทของท่านนบี ให้เกียรติคำสั่งของท่านและปฏิบัติตาม -- แบบอย่างจากบรรดาสลัฟ
- คนที่เอาหะดีษมาหากิน เป็นเครื่องมือหาริสกี ?
- รักเครือญาติท่านนบี ศ่อฮาบะฮฺ ชาวอันศอร

•    وأما النصيحةُ  لأئمة المسلمين : فحبُّ صلاحِهم ورشدهِم وعدلهم ، وحبُّ اجتماع الأمة عليهم ، وكراهةُ افتراقِ الأمة عليهم ، والتدينُ بطاعتهم في طاعة الله - عز وجل - ، والبغضُ لمن رأى الخروجَ عليهم ، وحبُّ إعزازهم في طاعة الله - عز وجل - ومعاونتُهم على الحق ، وطاعتُهم فيه ، وتذكيرهم به ، وتنبيههم في رفق ولطف ، ومجانبة الوثوب عليهم ، والدعاء لهم بالتوفيق وحث الأغيار على ذلك .
46.5 "นะศีฮะฮฺสำหรับผู้นำมุสลิมทั้งหลาย"
- การเชื่อฟังผู้นำ, ขอดุอาอฺให้ผู้นำ
- การแยกตัวออกจากผู้นำที่เที่ยงธรรม หรือจะมาอะฮฺที่เที่ยงธรรม

النصح للمسلمين
 "นะศีฮะฮฺสำหรับพี่น้องมุสลิมทั้งหลาย"

    وأما النصيحةُ للمسلمين : فأنْ يُحِبَّ لهم ما يُحِبُّ لنفسه ، ويكره لهم ما يكره لنفسه ، ويُشْفِقَ عليهم ، ويرحمَ صغيرهم ، ويُوَقِّرَ كبيرَهم ، ويَحْزَنَ لحزنهم ، ويفرحَ لفرحهم ، وإنْ ضرَّه ذلك في دنياه كرخص أسعارهم ، وإنْ كان في ذلك فواتُ ربح ما يبيعُ من تجارته ، وكذلك جميعُ ما يضرُّهم عامة ، ويحب صلاحَهم وألفتَهم ودوامَ النعم عليهم ، ونصرَهم على عدوهم ، ودفعَ كل أذى ومكروه عنهم .و إرشادُهم إلى مصالحهم ، وتعليمهم أمور دينهم ودنياهم ، وستر عوراتهم ، وسدِّ خلاتهم ، ونصرتهم على أعدائهم ، والذبّ عنهم ، ومجانبة الغش والحسد لهم ، وأنْ يحبَّ لهم ما يحب لنفسه ويكره لهم ما يكره لنفسه ، وما شابه ذلك  . ومن أنواع نصحهم بدفع الأذى والمكروه عنهم : إيثارُ فقيرِهم وتعليمُ جاهلهم، وردُّ من زاغ منهم عن الحق في قول أو عمل بالتلطف في ردِّهم إلى الحق ، والرفقُ بهم في الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر محبة لإزالة فسادهم ولو بحصول ضررٍ له في دنياه ، كما قال بعضُ السَّلف : وددتُ أنَّ هذا الخلق أطاعوا الله وأنَّ لحمي قُرِضَ بالمقاريضِ ، وكان عمرُ بن عبد العزيز يقول : يا ليتنِي عملتُ فيكم بكتابِ الله وعملتُم به ، فكلما عملتُ فيكم بسنة ، وقع منى عضوٌ حتى يكونَ آخر شيءٍ منها خروج نفسي
- ชอบให้พี่น้องมุสลิมได้ในสิ่งที่เราชอบ
- กักตุนสินค้า ทำให้ผู้คนเดือดร้อน ?
- ไม่ชอบสิ่งที่เป็นอันตรายต่อพี่น้องมุสลิม ชอบเห็นมุสลิมสามัคคีรักใครกัน ฯลฯ
- ช่วยขจัดอันตรายต่อพี่น้องมุสลิม, สอนในเรื่องศาสนาและดุนยาล, ปกปิดความลับ, ช่วยในการแก้ไขข้อบกพร่อง, ไม่โกง ไม่อิจฉา ฯลฯ
- ให้แนะนำแก่คนที่หลงทางด้วยความนิ่มนวล, ดะอฺวะฮฺคนอื่น, 
- อิมามอะหมัด สอนหะดีษที่มัสจิดใหญ่ในเมืองแบกแดด (อิรัก)
- นุ่มนวลในการเรียกร้องสู่ความดี ปราบปรามความชั่ว เพราะรักที่จะให้เขาปลดความชั่วร้าย 
สะลัฟบางท่านกล่าวว่า "ฉันต้องการจริงๆ ให้มนุษย์ทั้งหลายได้รับฮิดายะฮฺ แม้จะต้องเสียสละให้เขามาหั่นเนื้อฉันทีละชิ้นๆ ก็ตาม ฉันก็ยินดี"
อุมัร อิบนุอับดิลอะซีซ "ฉันปรารถนาเหลือเกินที่จะดำรงคำสั่งสอนในคัมภีร์ของอัลลอฮฺ และซุนนะฮฺของท่านนบี และให้พวกท่านดำรงด้วย แม้จะเสียอวัยวะทีละส่วนๆ ฉันก็ยินดี"

النصح المختص بالعلماء
1.09 นะศีฮะฮฺต่อบรรดาอุละมาอฺ

•    ومن أنواع النصح لله تعالى وكتابه ورسوله - وهو مما يختص به العلماء - ردُّ الأهواء المضلة بالكتاب والسنة ، وبيانُ دلالتهما على ما يُخالف الأهواء كلها ، وكذلك ردُّ الأقوال الضعيفة من زلات العلماء ، وبيانُ دلالة الكتاب والسنة على ردِّها ، ومن ذلك بيان ما صحَّ من حديث النَّبيِّ   ، ومالم يصح منه بتبين حالِ رواته ومَنْ تُقْبَلُ رواياته منهم ومن لا تُقبل ، وبيان غلط مَنْ غلط من ثقاتهم الذين تقبل روايتهم .
- ตอบโต้บิดอะฮฺ(สิ่งอุตริและบิดเบือนต่างๆ), อะฮฺลุลอะหฺวาอฺ, เตือนประชาชนในทัศนะที่อ่อนน้ำหนัก ที่เป็นข้อผิดพลาดของอุละมาอฺ เช่น ฟัตวาว่ากินดอกเบี้ยได้, ฯลฯ
- แจ้งหะดีษศ่อฮี้ฮ เฎาะอีฟ แก่ผู้คน, 
- ยะหฺยา อิบนุมะอีน (ตรวจสอบหะดีษ) เชี่ยวชาญเกี่ยวกับสถานะของผู้รายงานหะดีษมากที่สุด