หะดีษที่ 6/3 สิ่งคลุมเครือ (มุชตะบิฮาต)

أسباب الاختلاف
สาเหตุของความขัดแย้ง(ทัศนะแตกต่าง)ของอุละมาอฺ

وفي الجملة فما ترك الله ورسولُه حلالاً إلا مُبيَّناً ولا حراماً إلاَّ مبيَّناً ، لكن بعضَه كان أظهر بياناً من بعض ، فما ظهر بيانُه ، واشتهرَ وعُلِمَ من الدِّين بالضَّرورة من ذلك لم يبق فيه شكٌّ ، ولا يُعذر أحدٌ بجهله في بلدٍ يظهر فيه الإسلام ، وما كان بيانُه دونَ ذلك ، فمنه ما اشتهر بين حملة الشريعة خاصة ، فأجمع العلماء على حله أو حرمته ، وقد يخفى على بعض من ليس منهم ، ومنه ما لم يشتهر بين حملة الشريعة أيضاً ، فاختلفوا في تحليله وتحريمه وذلك لأسباب : منها : أنَّه قد يكون النصُّ عليه خفياً لم ينقله إلا قليلٌ من الناس ، فلم يبلغ جميع  حملة العلم .

ไม่มีสิ่งใดที่อัลลอฮฺหรือร่อซูลมอบหมายแก่เราที่เป็นตัวบท ที่เป็นหะล้าลซึ่งได้อธิบายไว้อย่างชัดเจน และสิ่งที่หะรอมที่อธิบายไว้ชัดแจ้ง แต่บางตัวบทชัดเจนกว่าตัวบทอื่น...
- บางตัวบทชัดเจน แต่ไม่ได้ถูกเผยแพร่อย่างกว้างขวาง นักวิชาการเท่านั้นที่จะรู้ตัวบทเหล่านี้
- เรื่องเดียวกัน แต่มีหลักฐานทั้งที่ว่าหะล้าลและหะรอม
- บางเรื่องมีหลักฐานที่ยกเลิก แต่อุละมาอฺไม่รู้
- แต่ละฝ่าย (แต่ละทัศนะ) ยึดในหลักฐานที่ต่างกัน
- หลักฐานไม่ชัดเจน เป็นหลักฐานทั่วไป มาจากการเปรียบเทียบ หรือมาจากการตีความ ไม่ใช่หลักฐานเจาะจง 

ومنها : أنَّه قد ينقل فيه نصان ، أحدهما بالتحليل ، والآخر بالتحريم ، فيبلغ طائفةً أحدُ النصين دون الآخرين ، فيتمسكون بما بلغهم ، أو يبلغ النصان معاً من لم يبلغه التاريخ ، فيقف لعدم معرفته بالناسخ .
ومنها: ما ليس فيه نصٌّ صريحٌ، وإنَّما يُؤخذ من عموم أو مفهوم أو قياس ، فتختلف أفهامُ العلماء في هذا كثيراً .
ومنها : ما يكون فيه أمر ، أو نهي ، فيختلفُ العلماء في حمل الأمر على الوجوب أو الندب ، وفي حمل النهي على التحريم أو التنْزيه ، وأسبابُ الاختلاف أكثرُ مما ذكرنا .

- หลักฐานบางบทสั่งให้ทำ บางบทห้ามทำ -- เนื่องจากความเข้าใจของอุละมาอฺต่อสำนวนหรือวัตถุประสงค์ต่างกัน
- นบีสั่งให้ใช้สิว้าก ? วาจิบไหม ?
- ละหมาด 2 ร็อกอะฮฺ ระหว่างอะซานกับอิกอมะฮฺ นบีสั่งเสริมให้ทำระดับไหน ?
- ข้อห้ามบางเรื่อง เป็นข้อห้ามหะรอม (ห้ามทำ) หรือมักรูหฺ (น่ารังเกียจ)
- บางเรื่องส่งเสริมให้ทำ, ทำดีกว่า ฯลฯ

لا تحصل الشبهة في الأمة كلها
เป็นไปไม่ได้ที่อุมมะฮฺทั้งหมดจะคลุมเครือในเรื่องหนึ่งเรื่องใด โดยไม่มีข้อสรุป 

ومع هذا فلابد في الأمة من عالم يُوافق قولُه الحقَّ ، فيكون هو العالِم بهذا الحكم ، وغيرُه يكون الأمر مشتبهاً عليه ولا يكون عالماً بهذا ، فإنَّ هذه الأمة لا تجتمع على ضلالة ، ولا يظهرُ أهلُ باطلها على أهلِ حقِّها ، فلا يكونُ الحقُّ مهجوراً غير معمولٍ به في جميع الأمصار والأعصار ،
 ولهذا قال رسول الله - صلى الله عليه وسلم - في المشتبهات : (( لا يَعْلَمُهُنَّ كثيرٌ من النَّاس )) فدل على أنَّ من الناس من يعلمها ، وإنَّما هي مشتبهة على من لم يعلمها ، وليست مشتبهة في نفس الأمر ، فهذا هو السبب المقتضي لاشتباه بعض الأشياء على كثير من العلماء .

- จะต้องมีสักคนหนึ่งในอุมมะฮฺที่(วินิจฉัยได้)ตรงกับสัจธรรม ถือว่าเขารู้หุกุ่มของอัลลอฮฺอย่างชัดเจน ส่วนทัศนะอื่นที่วินิจฉัยแล้วไม่ตรงกับสัจธรรม ถือว่าไม่ชัดเจนสำหรับเขา
- อุมมะฮฺจะไม่มีเอกฉันท์ในเรื่องเฎาะลาละฮฺ (หลงผิด) เป็นไปไม่ได้ที่คนอยู่กับความเท็จจะอยู่เหนือสัจธรรม
- บางคนที่ไม่พบสัจธรรม อาจเกิดจากไม่ได้แสวงหาหรือไม่ได้แสวงหาอย่างเต็มที่
- การค้นพบสัจธรรมเป็นการช่วยเหลือจากอัลลอฮฺ
- คนเกิดในครอบครัวมุสลิม และคนที่ไม่ได้เกิดในครอบครัวมุสลิม ใครโชคดีกว่ากัน ?
- มุสลิมทุกคนต้องอยู่ในสถานะ "ผู้ศึกษา" อยู่เสมอ
อับดุลลอฮฺ อิบนุอุมัร "จงเป็นผู้ให้ความรู้หรือเป็นนักศึกษา (แสวงหาความรู้) อย่าเป็นประเภทที่ 3 (ไม่สอนและไม่ศึกษา)"

45.44 ท่านนบีกล่าวถึงเรื่องมุชตะบิฮาตว่า  "คนส่วนมากจะไม่รู้" หมายรวมว่ามีกลุ่มหนึ่งที่มีความรู้ในเรื่องนั้น

48.34
الشبهة في المِلك
ชุบฮัตในเรื่อง "กรรมสิทธิ์"

وقد يقع الاشتباه في الحلال والحرام بالنسبة إلى العلماء وغيرهم من وجه آخر ، وهو أنَّ مِن الأشياء ما يعلم سببُ حِلِّه وهو الملك المتيقن . ومنها ما يُعلم سببُ تحريمه وهو ثبوتُ ملك الغير عليه ، فالأوَّل لا تزولُ إباحته إلا بيقين زوال الملك عنه ،. والثاني : لا يزول تحريمُه إلا بيقينِ العلم بانتقال الملك فيه .
وأمَّا ما لا يعلم له أصلُ ملكٍ كما يجده الإنسان في بيته ولا يدري : هل هو له أو لغيره فهذا مشتبه ، ولا يحرم عليه تناوُله ؛ لأنَّ الظاهر أنَّ ما في بيته ملكُه لثبوت يده عليه ، والورعُ اجتنابه ، فقد قال النَّبيُّ - صلى الله عليه وسلم - : (( إنِّي لأنقلب إلى أهلي فأجدُ التمرة ساقطة على فراشي فأرفعها لآكلها ، ثم أخشى أنْ تكون صدقةً فألقيها )) خرَّجاه في " الصحيحين " .

เราเข้าบ้าน บนโต๊ะมีอาหารอยู่ เราถามคนในบ้านว่าใครเอามา ไม่มีใครรู้ -- แบบนี้ชุบฮัต แต่เราไม่เคยคิด ไม่ถือว่าหะรอมที่จะกิน เพราะของอยู่ในบ้านเรา แต่สำหรับคนที่วะเราะอฺ อย่าเพิ่งกิน จนกว่าจะรู้เจ้าของ
แต่ถ้าเป็นสิ่งมีชีวิต เช่น แพะเดินเข้ามาในบ้าน ไม่ถือเป็นสิทธิ์ของเรา
ท่านนบีบอกว่า "ฉันกลับบ้านไปหาครอบครัว เห็นอินทผลัมอยู่บนที่นอน ฉันก็หยิบมาจะกิน แต่เกรงว่าจะเป็นของเศาะดะเกาะฮฺ (ท่านนบีและลูกหลาน ห้ามกินเศาะดะเกาะฮฺ)" ท่านนบีจึงไม่กิน 

 . فإنْ كان هناك من جنس المحظور ، وشكَّ هل هو منه أم لا ؟ قويت الشبهةُ . وفي حديث عمرو بن شعيب ، عن أبيه ، عن جده : أنَّ النَّبيَّ - صلى الله عليه وسلم - أصابه أرقٌ من الليل ، فقال له بعضُ نسائه : يا رسول الله أرقت الليلة . فقال : (( إني كنتُ أصبتُ تمرةً تحت جنبي ، فأكلتُها وكان عندنا تمر من تمر الصدقة ، فخشيتُ أنْ تكون منه ))  .

ถ้าสิ่งนั้นเป็นของที่น่าสงสัยว่าต้องห้าม เช่น ของอยู่ในถุง วางอยู่ข้างประตูบ้านเรา
คืนหนึ่งท่านนบีนอนไม่หลับ ภรรยานบีหันมาดูถามว่า ท่านนอนไม่หลับหรือ ?
นบีบอกว่า "เมื่อกลางวัน มีคนเอาตัมรฺเศาะดะเกาะฮฺมาให้ที่บ้านให้แจก ฉันเข้าไปหลับแล้วตื่นมาพบเม็ดหนึ่งวางอยู่ข้างที่นอน จึงหยิบกิน ซึ่งเป็นไปได้สูงว่ามาจากตัมรฺกองนั้น (เศาะดะเกาะฮฺ)" นบีจึงนอนไม่หลับ
- เราเดินไปซื้อของ แล้วเหรียญห้าหล่นไป เราเดินกลับไปหาแล้วเจอ ก็หยิบมาเพราะคิดว่าเป็นของเรา -- แต่เป็นไปได้ว่าเหรียญนั้นไมใช่ของเรา เพราะในตลาดคนเยอะ อาจเป็นของคนอื่นก็ได้
- การซื้อขายในมัซฮับชาฟิอี ต้องพูดให้ชัดเจนทุกครั้ง แต่มัซฮับอื่นถือว่าการยื่นและรับ ถือว่าชัดเจนแล้ว

1.11.18