ญามิอุลอุลูมวัลหิกัม ครั้งที่ 248 (หะดีษที่ 43/2)

الحديث الثالث والأربعون 

عَنِ ابن عبَّاسَ رضي الله عنهما قالَ : قَال رسولُ الله صلى الله عليه وسلم : (( ألحِقُوا الفَرائِضَ بأَهلِها ، فَمَا أَبقتِ الفَرائِضُ ، فَلأوْلَى رَجُلٍ ذَكَرٍ )) . خرَّجه البُخاريُّ ( ) ومُسلمٌ 

 

ท่านนบีกล่าวว่า "ให้มรดกแก่เจ้าของเขา ตามสิทธิที่กำหนด (กล่าวคือ เจ้าของที่อัลลอฮฺได้กำหนดไว้ในอัลกุรอาน ผู้มีสิทธิรับมรดกมีสองประเภท อัศฮาบุลฟะรออิด(เจ้าของมรดก ที่อัลลอฮฺระบุในอัลกุรอาน เช่น ลูก ภรรยา สามี) และ อะศอบะฮฺ (คือเครือญาติใกล้ตัว แต่่สิทธิไม่ได้ถูกระบุ จะได้ส่วนที่เหลือ ส่วนมากได้มากกว่า แต่บาطทีก็น้อยกว่า) , เมื่อแจกสิทธิตามกำหนดแล้ว(ฟะรออิด) ส่วนที่เหลือ ก็เป็นสิทธิของชายคนแรก(ที่ใกล้ชิดที่สุด"

 

หะดีษนี้จะพูดถึงบุคคลที่ไม่ได้ถูกระบุในอัลกุรอาน ซึ่งจะได้รับส่วนเหลือจากฟะรออิด

---

 

4:11 อัลลอฮฺได้ทรงสั่งพวกเจ้าไว้ในลูก ๆของพวกเจ้าว่า สำหรับเพศชายนั้นจะได้รับ เท่ากับส่วนได้ของเพศหญิงสองคน แต่ถ้าลูกๆ เป็นหญิงเกินกว่าสองคน พวกนางก็จะได้สองในสามของสิ่งที่เขา ได้ทิ้งไว้ และถ้าลูกเป็นหญิงคนเดียว นางก็จะได้ครึ่งหนึ่ง และสำหรับบิดาและมารดาของเขานั้น แต่ละคนในทั้งสองนั้นจะได้หนึ่งในหกจากสิ่งที่เขา ได้ทิ้งไว้หากเขามีบุตร แต่ถ้าเขาไม่มีบุตรและมีบิดามารดาของเขาเท่านั้นที่รับมรดกของเขาแล้ว มารดาของเขาก็ได้รับหนึ่งในสาม ถ้าเขามีพี่น้องหลายคน มารดาของเขาก็ได้รับหนึ่งในหกทั้งนี้หลังจากพินัยกรรมที่เขาได้สั่งเสียมันไว้หรือหลังจากหนี้สิน บรรดาบิดาของพวกเจ้าและลูก ๆ ของพวกเจ้านั้น พวกเจ้าไม่รู้ดอกว่าฝ่ายไหนในพวกเขานั้นเป็นผู้ที่มีคุณประโยชน์แก่พวกเจ้าใกล้กว่ากัน ทั้งนี้เป็นบัญญัติที่มาจากอัลลอฮฺ แท้จริงอัลลอฮฺเป็นผู้ทรงรอบรู้ ผู้ทรงปรีชาญาณ

4:176 เขาเหล่านั้นจะขอให้เจ้าชี้ขาดปัญหา จงกล่าวเถิดว่า อัลลอฮฺ จะทรงชี้ขาดให้แก่พวกเจ้าในเรื่องของผู้เสียชีวิตที่ไม่มีบิดาและบุตร คือถ้าชายคนหนึ่งตาย โดยที่เขาไม่มีบุตรแต่มีพี่สาวหรือน้องสาวคนหนึ่งแล้ว นางจะได้รับครึ่งหนึ่งของมรดกที่เขาได้ทิ้งไว้ และขณะเดียวกันเขาก็จะได้รับมรดาของนาง หากนางไม่มีบุตร แต่ถ้าปรากฏว่าพี่สาวหรือน้องสาวของเขามีด้วยกันสองคน ทั้งสองนั้นจะได้รับสองในสามจากมรดกที่เขาได้ทั้งไว้ แต่ถ้าพวกเขาเป็นพี่น้องหลายคนทั้งชายและหญิง สำหรับชายจะได้รับเท่ากับส่วนได้ของหญิงสองคน ที่อัลลอฮฺทรงแจกแจงแก่พวกเจ้านั้น เนื่องจากการที่พวกเจ้าหลงฟิด และอัลลอฮฺนั้นทรงรอบรู้ในทุกสิ่งทุกอย่าง

การแบ่งมรดกให้ลูก กรณีลูกเป็นชายและหญิง, ชายล้วน, หญิงล้วน

1. หญิงล้วน 1 คน ได้ 1/2

وَإِن كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ  4:11 และถ้าลูกเป็นหญิงคนเดียว นางก็จะได้ครึ่งหนึ่ง

- ลูก ญ 1 คน และหลานสาว ได้ 1/2 + 1/6



2. กรณีหญิงล้วน 2 คน อุละมาอฺมีทัศนะต่างกัน ว่าควรได้ 1/2 หรือ 2/3, อุละมาอฺส่วนมากเห็นว่าควรได้ 2/3

فَإِن كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ

4:11 แต่ถ้าลูกๆ เป็นหญิงเกินกว่าสองคน พวกนางก็จะได้สองในสามของสิ่งที่เขาได้ทิ้งไว้



3. มากกว่า 2 คน ได้ 2/3



ผู้มีสิทธิได้ส่วนเหลือ

การแบ่งมรดก กรณีมีแต่ลูกชาย เช่น

- ผู้ตายมี แม่ 1 ภรรยา 1 ลูกชาย 1 --> แม่ 1/6, ภรรยา 1/8 (ถ้าไม่มีลูกได้ 1/4, ถ้าภรรยาหลายคน ให้แบ่งกันใน 1/8 นี้)

ส่วนเหลือ ให้ญาติชายใกล้ชิดที่สุด ถ้าผู้ตายมี ลุง ลูกพี่ลูกน้อง ลูกชาย -- ใกล้ที่สุดคือ ลูกชาย ก็จะอัจญฺ(บัง)คนอื่นๆ ไม่ให้รับมรดก ตัวเขาจะได้รับส่วนเหลือ

- ถ้ามีลูกชาย หลานชาย ทรัพย์สินทั้งหมดจะได้แก่ลูกชาย หลานชายไม่ได้

- ถ้าลูกชายตายหมดแล้ว มีลูกชายของลูกชาย(หลานแท้) และมีลูกชายของลูกชายของลูกชาย(เหลน) -- ทรัพย์สินทั้งหมดจะได้แก่หลาน เหลนไม่ได้



การรับมรดกของพ่อแม่

- ถ้าผู้ตายมีลูก พ่อแม่ได้คนละ 1/6 (ไม่มีผู้รับมรดกคนอื่นนอกจา พ่อแม่ และลูก)

وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ  إِن كَانَ لَهُ وَلَدٌ ۚ

4:11 และสำหรับบิดาและมารดาของเขานั้น แต่ละคนในทั้งสองนั้นจะได้หนึ่งในหกจากสิ่งที่เขาได้ทิ้งไว้ หากเขามีบุตร



- ถ้าผู้เสียชีวิตมีลูก ช หรือ ญ ก็ตาม, ลูกแท้ รุ่นลูกหรือหลานก็ตาม, พ่อแม่ได้คนละ 1/6 ใครได้ส่วนเหลือ ?

- ถ้ามีลูกชาย ได้ส่วนเหลือ คือ 2/3