ญามิอุลอุลูมวัลหิกัม ครั้งที่ 177 (หะดีษที่ 34/1)

فدلَّت هذه الأحاديثُ كلُّها على وُجُوبِ إنكارِ المنكر بحسب القُدرة عليه ، وأنَّ إنكارَه بالقلب لابدَّ منه ، فمن لم يُنْكِرْ قلبُه المنكرَ ، دلَّ على ذَهابِ الإيمانِ مِنْ قلبِه .

وقد رُوي عن أبي جُحيفة ، قال : قال عليٌّ : إنَّ أول ما تُغلبونَ عليه مِنَ الجِهادِ : الجهادُ بأيديكم ، ثم الجهادُ بألسنتكم ، ثم الجهادُ بقلوبكم ، فمن لم يعرف قَلبهُ المعروفَ ، ويُنكرُ قلبهُ المنكرَ ، نُكِسَ فجُعِل أعلاه أسفلَه ( ) .

 

وأمَّا الإنكارُ باللسان واليد ، فإنَّما يجبُ بحسب الطاقةِ ، وقال ابنُ مسعود : يوشك مَنْ عاش منكم أن يري منكراً لا يستطيعُ له غيرَ أن يعلمَ اللهُ من قلبه أنَّه له كارهٌ ( ) .

การญิฮาดด้วยลิ้นด้วยมือก็ตามความสามารถ

อับดุลลอฮฺ อิบนิมัสอู๊ด “มันใกล้ชิดแล้ว ยุคที่คนหนึ่งในหมู่พวกท่านจะมีชีวิต เห็นความชั่วและไม่มีความสามารถที่ทำได้ นอกจากให้อัลลอฮฺทรงรู้และเห็นว่าหัวใจของเขากำลังรังเกียจความชั่วนี้”

การปราบปรามผู้นำด้วยมือและลิ้น ถ้าเอาอาวุธไปปราบปรามผู้นำมุสลิมนั้นหะรอม อิบนุเราะญับกล่าวว่า แต่ถ้าไม่ใช้อาวุธทำได้ เช่น ผู้นำกินเหล้า แล้วไปเอาเหล้าทิ้ง

 

 وفي " سنن أبي داود " ( ) عن العُرس بن عَميرة ، عن النَّبيِّ  ، قال  : (( إذا عُمِلَت الخطيئةُ في الأرض ، كان من شَهدَها ، فكرهها كمن غاب عنها ، ومَنْ غابَ عنها ، فرَضِيها ، كان كمن شهدها )) ، فمن شَهِدَ الخطيئةَ ، فكرهها بقلبه ، كان كمن لم يشهدها إذا عَجَز عن إنكارها بلسانه ويده ، ومن غاب عنها فرضيها كان كمن شهدها وقدر على إنكارها ولم ينكرها ؛ لأنَّ الرِّضا بالخطايا من أقبح المحرَّمات ، ويفوت به إنكارُ  لخطيئة بالقلب ، وهو فرضٌ على كلِّ مسلم ، لا يسقطُ عن أحدٍ في حالٍ من أحوال .

ท่านนบีกล่าวว่า “ถ้ามีคนทำความผิดบนผืนแผ่นดิน คนที่เห็นเหตุการณ์นั้นเขารังเกียจ เปรียบเสมือนเขาไม่ได้อยู่ตรงนั้น แต่คนที่ไม่ได้อยู่ตรงนั้นแต่ได้ยิน(เรื่องราวของเหตุการณ์นั้น) แล้วเขาพอใจ เปรียบเสมือนเขาได้อยู่ในเหตุการณ์นั้น”

อิบนุเราะญับอธิบายว่า ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงด้วยมือด้วยลิ้น ก็ปราบปรามความชั่วด้วยหัวใจ แต่คนที่ไม่ได้อยู่ตรงนั้นแต่พอใจกับความชั่วนั้น ก้เปรียบเสมือนอยู่ในเหตุการณ์และความสามารถปราบปรามแต่ไม่ปราบปราม ก็ได้รับความผิดด้วย 

ความพอใจต่อสิ่งหะรอมเป็นสิ่งที่ต้องห้ามที่น่ารังเกียจมากที่สุด

 

وخرَّج ابنُ أبي الدنيا من حديث أبي هريرة ، عن النَّبيِّ  ، قال : (( من حضر معصيةً فكرهها ، فكأنَّه غاب عنها ، ومن غاب عنها ، فأحبها ، فكأنَّه  حضرها )) ( ) وهذا مثلُ الذي قبله . 

ความหมายใกล้เคียงกันแต่เป็นหะดีษเฎาะอีฟ

 

فتبيَّن بهذا أنَّ الإنكارَ بالقلب فرضٌ على كلِّ مسلمٍ في كلِّ حالٍ ، وأمَّا الإنكارُ باليدِ واللِّسانِ فبحسب القُدرة ، كما في حديث أبي بكرٍ الصديق  ، عن  النَّبيِّ  ، قال : (( ما من قومٍ يُعمَلُ فيهم بالمعاصي ، ثم يقدرون على أنْ  يغيِّروا ، فلا يغيِّروا ، إلا يُوشِكُ أنْ يعمَّهم الله بعقابٍ )) خرّجه أبو داود بهذا  اللفظ ( ) ، وقال : قال شعبةُ فيه : (( ما من قومٍ يُعملُ فيهم بالمعاصي هم أكثرُ ممن يعمله )) .

“ประจักษ์ชัดว่าการปราบปรามด้วยหัวใจเป็นขั้นต่ำที่สุดของมุสลิมทุกคน แต่สำหรับลิ้นกับมือ(อำนาจ) ก็แล้วแต่ความสามารถ”

 

ท่านอบูบักร อัศศิดดี๊ก รายงานจากท่านนบี กล่าวว่า “กลุ่มชนหนึ่งกลุ่มชนใดที่มีคนทำความชั่วในกลุ่มชนนั้น และเขาสามารถปราบปรามความชั่วนั้น แต่ไม่ทำ เกรงว่าอัลลอฮฺจะลงโทษอย่างกว้าง(ทั้งกลุ่มชนนั้น เพราะไม่ได้ปราบปรามความชั่ว)”

 

وخرَّج أيضاً ( ) من حديث جرير : سَمِعتُ النَّبيَّ  يقول : (( ما مِنْ رجلٍ يكونُ في قومٍ يُعمَلُ فيهم بالمعاصي ، يقدِرونَ أنْ يُغيِّروا عليه ، فلا يُغيِّرون ، إلا أصابهُم الله بعقابٍ قبلَ أنْ يموتُوا )) . وخرَّجه الإمام أحمد ( ) ، ولفظه : (( ما من قومٍ يُعملُ فيهم بالمعاصي هم أعزُّ وأكثر ممَّن يعملُه ، فلم يغيِّروهُ ، إلاَّ عمهُم اللهُ بعقاب )) . وخرَّج أيضاً ( ) من حديث عديّ بن عَميرة ، قال : سمعتُ رسول الله  يقول : (( إنَّ الله لا يعذِّبُ العامَّةَ بعمل الخاصَّة حتَّى يروا المنكرَ بين ظهرانيهم وهم قادرون على أنْ يُنكروه فلا ينكرونه ، فإذا فعلوا ذلك ، عذَّبَ الله الخاصة والعامَّة )) . 

อบูสะอี๊ด อัลคุดรียฺ ได้ยินท่านนบีกล่าวว่า “แท้จริง อัลลอฮฺจะถามบ่าวของพระองค์ในวันกิยามะฮฺ “เจ้าได้เห็นความผิดความชั่ว ทำไมไม่ปราบปราม?”*

ถ้าอัลลอฮฺทรงช่วยเหลือบ่าวของพระองค์ให้ตอบคำตอบที่ดีที่สุด เขาจะตอบว่า “โอ้อัลลอฮฺ ข้าพเจ้าได้มีความหวังต่อพระองค์ แต่ข้าพเจ้ากลัวมนุษย์” **

* มุสลิมต้องเป็นผุ้เปลี่ยนแปลงโลก

** คำตอบที่ดีที่สุดคือการสารภาพในความผิด

ตอบอย่างเที่ยงตรง และจะพบพระเจ้าที่ทรงเมตตา

 

فأما ما خرجه الترمذيُّ ( ) ، وابنُ ماجه ( ) من حديث أبي سعيد أيضاً ، عن النَّبيِّ  أنَّه قال في خطبته : (( ألا لا يَمنعَنَّ رجلاً هيبةُ النَّاس أنْ يقول بحقٍّ إذا  علمه )) ، وبكى أبو سعيد ، وقال : قد واللهِ رأينا أشياءَ فهِبنا . وخرَّجه الإمام  أحمد ( ) ، وزاد فيه : (( فإنَّه لا يُقرِّب من أجلٍ ، ولا يُباعِدُ من رزقٍ أنْ يُقال بحقٍّ أو يُذَكِّرَ بعظيمٍ )) .

หะดีษอีกบทหนึ่งในคุฏบะฮฺ ท่านนบีสอนว่า “พึงทราบเถิด คนหนึ่งคนใดอย่าให้การที่หวาดกลัวผู้คน(เกรงใจคนอื่น) ห้ามเขาไม่ให้พูดความจริงที่ตนเองรู้”

อบูสะอี๊ดรายงานหะดีษแล้วก็ร้องไห้ และกล่าวว่า “ขอสาบานต่ออัลลอฮฺว่า เราเคยเห็นความผิดและเกรงกลัวคนอื่นจึงไม่ได้พูด”

อีกสำนวนหนึ่งในบันทึกของอิมามอะหมัด “(ให้พูดความจริง เพราะ) มันจะไม่ทำให้เราตายเร็วกว่าที่อัลลอฮฺกำหนด และจะไม่ทำให้เราห่างไกลจากริสกีที่อัลลอฮฺกำหนดแล้ว"